Bạn có từng trải qua cảm giác khởi đầu với ý định đơn giản? Bạn mua vài bóng đèn thông minh Philips Hue vì chúng được đánh giá cao nhất. Ứng dụng trông hiện đại, màu sắc tuyệt vời và bạn cảm thấy thật sành điệu khi có thể điều chỉnh ánh sáng bằng điện thoại như một chuyên gia công nghệ.

Rồi bạn nghĩ điều hòa nhiệt độ cũng nên thông minh. Nest sở hữu AI tốt nhất, bạn quyết định chọn Nest. Mỗi ứng dụng, mỗi tài khoản đều khác, nhưng cuối cùng cũng chỉ là thêm một thiết bị nữa.

Bỗng nhiên, mọi thứ trở nên hỗn loạn. Chuông cửa Ring không kết nối với loa Alexa, loa Alexa cũng không điều khiển được cửa garage HomeKit của Apple, còn cửa garage này lại không liên kết với trung tâm Samsung SmartThings. Bạn cần đến bốn ứng dụng khác nhau để bật đèn, điều chỉnh nhiệt độ và khoá cửa trước. Công ty nào cũng hứa hẹn “trải nghiệm nhà thông minh liền mạch”, nhưng thực tế bạn có một căn nhà kém thông minh hơn trước, chỉ là có nhiều ứng dụng hơn.

Circle và Stripe đang chuẩn bị lặp lại điều này với crypto?

Lối Tắt Vào Vòng Tròn Nội Bộ của Crypto

Introduction.com là mạng lưới riêng tư, tin cậy nhất, được thiết kế cho những nhà lãnh đạo uy tín trong các lĩnh vực GTM, BD và quản trị ở ngành crypto, công nghệ, tài chính.

Thành viên được kết nối trong hệ sinh thái chọn lọc, nơi hợp tác, thương vụ và tăng trưởng diễn ra mặc định.

Loại bỏ xáo trộn. Giảm ma sát. Khai phá giá trị đích thực của kết nối lãnh đạo cấp cao.

Hiện đang tiếp nhận đơn đăng ký mới.

👉🏼 Đăng ký ngay

Tháng 8/2025. Hai thông tin lớn xuất hiện.

Đầu tiên, Stripe – gã khổng lồ thanh toán trị giá 50 tỷ USD – công bố xây dựng Tempo, blockchain “hiệu suất cao tập trung vào thanh toán” hợp tác cùng quỹ đầu tư crypto Paradigm. Sau đó một ngày, Circle – công ty phát hành stablecoin USDC trị giá 67 tỷ USD – chính thức tiết lộ kế hoạch phát triển Arc, blockchain Layer 1 dành riêng cho thanh toán stablecoin, ngoại hối và thị trường vốn.

Về Arc của Circle: Circle xây Arc xoay quanh stablecoin USDC. Phần lớn các blockchain yêu cầu thanh toán phí giao dịch bằng token gốc. ETH trên Ethereum, SOL trên Solana. Arc lại cho phép trả phí trực tiếp bằng USDC. Người dùng không cần sở hữu token biến động chỉ để sử dụng mạng.

Động cơ FX tích hợp. Arc xử lý giao dịch ngoại hối ngay ở tầng giao thức; bạn gửi USDC, người nhận nhận EURC (Euro Coin), chuyển đổi diễn ra tự động mà không cần dịch vụ bên thứ ba hay phí bổ sung.

Tính năng kiểm soát riêng tư. Hầu hết blockchain công khai (Ethereum, Bitcoin, Solana) đều hiển thị địa chỉ, số dư, thời gian. Đồng privacy như Monero thì mặc định ẩn toàn bộ. Arc cung cấp quyền riêng tư chọn lọc, cho phép tổ chức che giấu số tiền giao dịch nhưng vẫn công khai địa chỉ, đồng thời tích hợp tính năng tuân thủ pháp lý. Sản phẩm hướng tới doanh nghiệp cần bảo mật cạnh tranh mà không tuyệt đối ẩn danh.

Về Tempo của Stripe: Điểm khác biệt của Stripe nằm ở việc trừu tượng hóa trải nghiệm người dùng. Trong khi các giải pháp thanh toán crypto hiện nay vẫn yêu cầu các bước như kết nối ví, ký giao dịch, đợi xác nhận, Tempo hướng tới việc khiến thanh toán blockchain giống hệt quy trình thanh toán thẻ tín dụng với người dùng cuối.

Khả năng tương thích Ethereum giúp Tempo tận dụng được hạ tầng DeFi và công cụ phát triển sẵn có. Tuy nhiên, ưu thế nổi bật là tích hợp hệ sinh thái đối tác thương nhân của Stripe. Hàng triệu doanh nghiệp đã dùng Stripe có thể bổ sung thanh toán crypto mà không phải thay đổi quy trình hay học các hệ thống mới.

Quan trọng nhất, Stripe đã có mạng lưới ngân hàng và đối tác pháp lý vốn là bài toán nan giải với các giải pháp thanh toán crypto khác . Hầu hết sản phẩm thanh toán crypto hiện gặp khó với việc “chặng cuối”: chuyển tiền từ blockchain về tài khoản ngân hàng truyền thống. Stripe đã sở hữu những kết nối ngân hàng mà các công ty crypto phải mất nhiều năm xây dựng.

Vì Sao Tôi Đau Đầu

Quay lại ngôi nhà số hóa rời rạc, vấn đề bắt đầu nhân lên như các biểu tượng thông báo trên ứng dụng tự động hóa.

Đầu tiên, tôi băn khoăn: thực sự có nhu cầu cho các blockchain chuyên biệt này không?

Circle và Stripe liên tục nhắc đến thanh toán stablecoin và tính năng doanh nghiệp, nhưng thực chất hoạt động stablecoin lại diễn ra trên DeFi. Người dùng USDC mua tài sản crypto, tham gia giao thức cho vay, giao dịch DEX và sử dụng đa dạng ứng dụng tài chính trong hệ sinh thái. Tất cả đều chủ yếu trên Ethereum.

USDC - Defilama

Như thể xây điều hòa thông minh nhất thế giới nhưng chỉ chạy trong nhà không có thiết bị thông minh nào khác.

Rõ ràng điều hòa có thể vượt trội kỹ thuật, nhưng tự cắt mình khỏi môi trường nơi người dùng thực sự cần các công năng nhà thông minh.

Câu hỏi thứ hai: Tại sao lại tái phát minh bánh xe?

Mọi thứ Circle và Stripe nói – giao dịch nhanh hơn, phí thấp, tính năng tùy chỉnh, nhận diện doanh nghiệp – đều có thể thực hiện trên Ethereum Layer 2. Bạn vẫn có bảo mật của Ethereum, tiếp cận hệ sinh thái DeFi lớn nhất và tùy biến mạng lưới theo nhu cầu.

Vài blockchain Layer 1 đã nhận ra điều đó. Celo, ban đầu là blockchain độc lập chuyên biệt cho thanh toán di động, đã công bố chuyển thành Layer 2 của Ethereum. Khi tính toán lại, gia nhập hệ sinh thái Ethereum hiệu quả hơn tự xây dựng hiệu ứng mạng.

Thêm mỗi chain là thêm cầu nối và đó chính là điểm rủi ro. Bridge di chuyển tài sản giữa các blockchain khác nhau: hợp đồng thông minh phức tạp khóa token ở chain này, phát hành token tương ứng ở chain khác. Nhưng bridge bị hack rất nhiều. Tôi nhấn mạnh trên Ronin. Đây không phải chỉ phiền toái khi đổi ứng dụng điều khiển đèn, mà là nguy cơ mất tiền thực sự khi bridge gặp sự cố.

Trải nghiệm người dùng vỡ vụn. Trong nhà tôi, cùng lắm chỉ cần dùng ứng dụng khác để tắt đèn hiên. Nhưng với blockchain doanh nghiệp, người dùng có thể phải cài nhiều ví, sử dụng token gas khác nhau, giao diện riêng và thiết lập bảo mật riêng cho từng mạng. Đa phần còn chưa quản lý nổi một ví crypto, giờ phải giải thích vì sao cần ví riêng cho Stripe và ví khác cho Circle.

Điều khiến tôi hoang mang nhất là hiệu ứng mạng hoàn toàn vắng bóng.

Giá trị của mạng thanh toán tăng mạnh theo số người dùng, ứng dụng. Ethereum có nhiều nhà phát triển, ứng dụng, thanh khoản nhất. Đến giữa năm 2025, Ethereum có TVL 96 tỷ USD, chiếm khoảng 60-65% hoạt động DeFi. Solana – đối thủ hiệu suất cao – đạt TVL 11 tỷ USD. Các chain lớn khác như Binance Smart Chain (7,35 tỷ USD), Tron (6,78 tỷ USD), Arbitrum (3,39 tỷ USD) chia phần còn lại.

Tổng TVL DeFi các chain

Những blockchain doanh nghiệp này chọn cách tách khỏi hiệu ứng mạng, xây dựng hệ sinh thái biệt lập rồi trông chờ người dùng tự xuất hiện.

Bạn có xây siêu thị hoàn hảo ở đảo hoang không? Vẫn có trường hợp như Dubai ở UAE, nhưng chủ yếu do giới hạn vật lý buộc phải làm vậy.

Cuối cùng là câu hỏi cạnh tranh bị né tránh. Liệu các công ty này thực sự muốn hạ tầng tốt hơn hay chỉ không thích chia sẻ nền tảng với đối thủ? Nhìn lại nhà thông minh, mỗi công ty đều có lý do kỹ thuật cho lựa chọn, nhưng động cơ thực sự là muốn độc lập với nền tảng của người khác, tránh trả phí cho đối thủ.

Có lẽ Circle không muốn trả phí Ethereum, Stripe ngại dùng hạ tầng không kiểm soát. Không sai. Nhưng thực chất đây là câu chuyện về kiểm soát và kinh tế, không phải đổi mới hay trải nghiệm người dùng.

Ethereum Vẫn Đứng Vững

Về phần mình, Ethereum gần như không bị ảnh hưởng bởi cuộc di cư này. Mạng vẫn xử lý trên một triệu giao dịch mỗi ngày, chiếm phần lớn hoạt động DeFi và gần đây nhận dòng tiền khổng lồ qua ETF. Có ngày trong tháng 8, dòng tiền ròng vào ETF Ethereum đạt 1 tỷ USD, vượt xa ETF Bitcoin cả tuần cộng lại.

Cộng đồng Ethereum phản ứng khá thú vị trước các blockchain doanh nghiệp này. Một số coi đó là sự công nhận, vì cả Arc lẫn Tempo đều chọn tiêu chuẩn phát triển EVM của Ethereum.

Nhưng ẩn chứa rủi ro ngầm. Mỗi giao dịch USDC trên Arc thay vì Ethereum là phí không về validator Ethereum. Mỗi thanh toán Stripe trên Tempo thay vì Layer 2 Ethereum là hoạt động không đóng góp hiệu ứng mạng Ethereum.

Solana sẽ chịu áp lực cạnh tranh rõ rệt hơn khi các công ty thanh toán lớn chọn xây chain riêng thay vì dùng Solana – điều này phủ nhận luận điểm “mọi thứ vận hành trên một máy tính siêu nhanh” mà Solana đại diện.

Nghĩa Địa Blockchain Doanh Nghiệp

Lịch sử không ưu ái các doanh nghiệp xây blockchain riêng. Celo đã chuyển hướng làm Layer 2 Ethereum năm 2023.

Hãy nhớ Libra của Facebook: khởi đầu tham vọng trở thành tiền số toàn cầu, rồi chuyển thành Diem và sau đó phải bán tháo vì áp lực pháp lý. Dưới khung pháp lý rõ ràng hiện nay, với GENIUS Act định nghĩa cụ thể về hoạt động của các nhà phát hành stablecoin, dự án của Facebook hoàn toàn có thể thành công.

Dự án blockchain của JPMorgan là tấm gương điển hình. Ngân hàng này xây JPM Coin (USD điện tử), Quorum (blockchain nội bộ) cùng nhiều sáng kiến blockchain khác. Dù có nguồn lực khổng lồ, quan hệ pháp lý và khách hàng sẵn có, các dự án ấy chỉ phục vụ JPMorgan chứ không lan rộng ra ngoài. JPM Coin xử lý hàng tỷ USD giao dịch, chủ yếu giữa các khách hàng tổ chức của chính ngân hàng.

Ngay cả ông lớn thanh toán như PayPal cũng không tạo được cú hích. PayPal ra mắt stablecoin (PYUSD) đầu tiên của fintech Mỹ năm 2023, nhưng lại chọn phát hành trên Ethereum thay vì xây hệ thống riêng. Kết quả: PYUSD chỉ đạt vốn hóa 1.102 tỷ USD, quá nhỏ so với USDC 67 tỷ USD, và chủ yếu hoạt động trong hệ sinh thái PayPal.

Vậy nên, nếu PayPal với độ phủ rộng rãi và kinh nghiệm vẫn không tạo được ảnh hưởng lớn với một stablecoin, tại sao Circle và Stripe nghĩ rằng xây cả blockchain sẽ thành công hơn?

Thực tế cho thấy muốn blockchain thành công phải có hiệu ứng mạng, sự ủng hộ từ nhà phát triển và sự tiếp nhận tự nhiên – điều vốn rất khó tạo ra, dù có hậu thuẫn doanh nghiệp.

Lần này liệu có khác?

Có lý do để tin Circle và Stripe sẽ tiến xa hơn các trường hợp thất bại trước đó.

Đầu tiên, pháp lý đã rõ ràng hơn. GENIUS Act ở Mỹ tạo khung vận hành minh bạch cho các nhà phát hành stablecoin, loại bỏ nhiều rủi ro pháp lý. Khi Circle ra mắt Arc, họ không còn trong vùng xám pháp lý mà hoạt động như một công ty niêm yết tuân thủ chuẩn mực.

Thứ hai, cả hai đều có tập khách hàng không chỉ là dân crypto. Stripe xử lý hơn 1 nghìn tỷ USD/năm cho hàng triệu doanh nghiệp toàn cầu, liên tục hoàn thiện hạ tầng crypto – mua Bridge (hạ tầng stablecoin) giá 1,1 tỷ USD và Privy (công nghệ ví crypto) để xây hệ thống thanh toán đầu-cuối. USDC của Circle đã tích hợp vào hàng trăm ứng dụng và sàn giao dịch. Họ xây hạ tầng blockchain nhằm phục vụ khách hàng hiện hữu chứ không phải chờ đợi ai tham gia.

Matt Huang từ Paradigm mô tả về hướng đi của Stripe: blockchain sẽ “ẩn trong nền” với người dùng phổ thông. Thanh toán online tức thì, phí thấp, tính năng lập trình hóa, nhưng giao diện merchant về cơ bản giống hệt Stripe truyền thống. Đây là Web2 UX trên hạ tầng Web3 – người dùng không cần quan tâm đến công nghệ blockchain phía sau.

Thứ ba, công nghệ đã trưởng thành vượt bậc. Thời JPMorgan thử nghiệm blockchain (2017-2018), hạ tầng còn sơ khai. Hiện nay, xây blockchain hiệu năng cao cho doanh nghiệp tuy khó nhưng hoàn toàn khả thi. Circle mua nhóm phát triển Malachite consensus engine – công nghệ đã được thực chiến với thời gian chốt dưới một giây. Stripe hợp tác cùng Paradigm bổ sung chuyên môn crypto cho năng lực thanh toán.

Chi phí xây dựng cũng giảm mạnh. Năm 2017, khởi động một blockchain cần 1-5 triệu USD, thời gian phát triển tối thiểu một-năm hai năm. Đến 2025, xây dựng ứng dụng blockchain chỉ tốn 40.000-200.000 USD, thời gian chỉ 3-6 tháng nhờ công cụ, engine đồng thuận và dịch vụ blockchain chuyên biệt. Triển khai hiện đại tiết kiệm tới 43% chi phí so với ứng dụng tập trung ở một số lĩnh vực do hiệu suất và khả năng mở rộng hạ tầng.

Các công ty thanh toán nhận ra thay vì trả phí cao cho hạ tầng bên ngoài, họ có thể tự xây hệ thống với chi phí thấp hơn nhiều.

Bài toán “xây hay mua” giờ đây nghiêng về xây dựng, chi phí chỉ còn hàng trăm nghìn USD.

@cherdougie

Câu Hỏi Về Cùng Tồn Tại

Vậy chúng ta đang ở đâu? Liệu tương lai sẽ phân mảnh với mỗi tập đoàn lớn có blockchain riêng, hay thị trường sẽ thúc đẩy hội tụ và khả năng tương tác?

Dấu hiệu ban đầu cho thấy xu hướng cùng tồn tại thực dụng, không phải cạnh tranh một mất một còn. Circle khẳng định Arc bổ sung chiến lược đa mạng lưới, không thay thế. USDC vẫn hoạt động trên Ethereum, Solana và hàng chục chain khác. Arc bổ sung lựa chọn cho người dùng cần tính năng riêng như bảo mật tổ chức, cam kết thời gian chốt, chức năng FX tích hợp.

Stripe có hướng đi tương tự. Tempo không nhằm thay thế hoàn toàn các mạng thanh toán truyền thống, mà cung cấp phương án tối ưu cho các trường hợp blockchain vượt trội: thanh toán xuyên biên giới, tiền lập trình hóa, settlement cho merchant là những lĩnh vực blockchain thực sự có ưu thế.

Trải nghiệm người dùng sẽ định hình việc phân mảnh này là lợi thế hay nhược điểm. Nếu công nghệ trừu tượng hóa chain phát triển như dự đoán, người dùng có thể tương tác với mọi blockchain mà không cần biết đang sử dụng mạng nào. Ứng dụng thanh toán sẽ tự động lựa chọn mạng nhanh nhất, rẻ nhất cho từng giao dịch.

Theo tôi (nếu lạc quan): cả hai xu hướng sẽ song hành ở các phân khúc riêng biệt.

Với doanh nghiệp, nhiều blockchain chuyên biệt sẽ phát triển mạnh. Tập đoàn đa quốc gia chuyển 100 triệu USD giữa các công ty con quan tâm đến compliance, cam kết thời gian chốt, tích hợp hệ thống quản lý ngân quỹ. Họ không bận tâm biến động gas, NFT hay DeFi sôi động. Một chain cho phép chuyển tiền về hệ thống ngân hàng truyền thống, báo cáo pháp lý tự động hoặc cam kết settlement sẽ được lựa chọn hơn hạ tầng đa dụng như Ethereum.

Arc thực sự phù hợp hơn với nhóm này so với Ethereum.

Phí ổn định, settlement tức thời và compliance tích hợp sẽ quan trọng với CFO hơn truy cập DeFi mới.

Với người dùng cá nhân, nhà phát triển, hiệu ứng mạng vẫn là yếu tố then chốt. Blockchain nào nhiều ứng dụng, nhiều thanh khoản, sôi động nhất sẽ tiếp tục thu hút người dùng mới. Đó vẫn là Ethereum; các blockchain doanh nghiệp chưa thách thức vị trí này.

Vấn đề là liệu các enterprise chain này có dừng lại ở doanh nghiệp. Nếu Stripe giúp merchant thanh toán nhanh hơn, rẻ hơn mà khách hàng không nhận ra họ dùng blockchain, quy mô có thể vượt ra khỏi phạm vi enterprise.

Nhưng hạ tầng tốt nhất là “vô hình”. Khi bật công tắc đèn, bạn không nghĩ đến trạm điện hay dây dẫn. Các blockchain này chỉ thành công nếu công nghệ nền biến mất khỏi trải nghiệm người dùng.

Liệu thực tế sẽ như vậy còn phải chờ thời gian. Hiện tại, mọi thứ mới chỉ ở giai đoạn tranh giành đất để sở hữu một phần của hạ tầng tài chính tương lai.

Kết thúc chuyên đề hôm nay. Hẹn gặp lại ở số tiếp theo.

Đến lúc đó… Chúc bạn bình an.

Thejaswini

Miễn trừ trách nhiệm:

1. Bài viết này được đăng lại từ [TOKEN DISPATCH]. Mọi quyền thuộc về tác giả gốc [Thejaswini M A*]. Nếu có ý kiến về việc đăng lại, vui lòng liên hệ đội ngũ Gate Learn để được xử lý kịp thời.
2. Miễn trừ trách nhiệm: Quan điểm trong bài viết là của tác giả, không phải lời khuyên đầu tư.
3. Bản dịch sang các ngôn ngữ khác do đội ngũ Gate Learn thực hiện. Nếu không có chỉ dẫn cụ thể, nghiêm cấm sao chép hoặc phân phối bản dịch này.